Astelehenean, martxoak 28, ikastetxe guztietatik pasa ginen kontrola egitera eta bakoitza bere erritmora, baina denak primeran ari zarete: konpostagailuak betetzen ari dira, xomorroak ikusten dira, tenperatura altuak lortzen ari zarete (30-45ºC bitartekoak neurtu genituen!!!)…
JARRAITU HORRELA!!
Hala ere, kontrol egunean fruta euliaren presentzia oso nabaria izan zen konpostagailu gehienetan. Behin baino gehiagotan galdetzen duzue euli honen inguruan; ia normala den agertzea, zerbait gaizki egiten ari zareten… Baina lasai egon, guztiz normala da frutaren eulia konpostagailuetan agertzea, are gehiago, onuragarria da, nahiz eta agian pixka bat desatsegina egiten zaizuen haien presentzia handia denean. Gainera, eltxoak ez bezala, euli hauek ez dute inolako gaixotasunik transmititzen.
Zuen zalantzak argitzeko asmoz frutaren euliari buruzko informazio interesgarria jarri dizuegu post honetan.
Zer da frutaren eulia?
Frutaren eulia edo Ozpin eulia (Drosophila melanogaster) intsektu diptero bat da. Izen hori hartzen du deskonposizio-prozesuan dauden frutak jaten dituelako, hala nola fruta helduak eta landareak, eta ozpina ekoizten den lekuetan ere aurkitzen delako.
Itxura eta banaketa
Oso euli txikia da, burua eta toraxa marroi argiak ditu eta sabelaldea ilunagoa da. Ezaugarri nagusia begiak dira, kolore gorri distiratsukoak. Helduek 3-4 milimetro inguru neurtzen dute, hegoak barne.
Mundu osoan zehar zabaltzen da.
Bizi-zikloa
Bizitza laburra duten arren (40-50 egun bitartean), euli txiki hauek oso emankorrak dira, eme batek 2000 arrautza inguru jartzen ahal ditu bere bizitza osoan zehar.
Metamorfosi osoa dute. Arrautza jartzen denetik heldu izatera arteko bizi-zikloa 15-21 egunekoa da soilik, baina baldintza idealetan (29ºC, hezetasuna…) 8 egunetan soilik osa daiteke.
Arrautzak frutaren edo deskonposizioan dagoen beste materia organiko baten azaleratik gertu uzten dira eta larbak 30 ordu geroago sortzen dira.
Larbak deskonposizioan dagoen materialaren gainazalean elikatzen dira, gainazal azido batean, eta 5 edo 6 egunez elikatzen dira, eta, ondoren, elikagai-iturria baino lehorragoak diren eremuetara doaz.
Euli heldua zenbait egun geroago sortzen da, kapulutik irten eta bi egunen buruan itxuratzen da, eta bere bizitza heldu osoan ugaldu daiteke.
Noiz agertuko da?
Konpostagailuaren barruan janari-hondarrak uzten direnean eta material lehorrarekin estaltzen ez direnean agertzen da, emeek arrautzak uzten baitituzte deskonposizioan dagoen materia organikoa aurkitzean. Ingurune azidoak egokiak dira haiek garatzeko, eta, beraz, deskonposizio-prozesu bat (azidoa dena), hezetasun-maila handi bati gehituta, garapenerako foku handia da.
Fruta heldua da gehien erakartzen dituen materia organikoa.
Zer abantaila ditu?
Materia organikoa deskonposatzen laguntzen du.
Gehiegi baldin badaude, zer egin dezaket murrizteko?
- Aireztapen eta nahasketa egokia lortu, gehiegizko hezetasuna eta are gehiago erakar ditzaketen usain posibleak saihesteko.
- Gainera konpostagailuaren gaineko azken geruza material lehorrez estali dezakegu ere, izan ere ozpinaren euliei fruta helduaren gainean jirabiraka ibiltzea eta ugaltzea gustatzen zaie. Beraz azken geruzan material lehorra edukita, ozpinaren euliek sarbide zaila dute eta kopurua txikituko da, ez baitute frutarik usainduko eta ezingo baitira bertara sartu.
- Material lehor gisa hosto lehorrak, zerrautsa (txirbila), sukaldeko ahozapiak eta abar erabil daitezke.
- Larbak leku lehorragoetara joango dira pupa egiteko; beraz, konpostagailuaren alboetako azaletik oihal heze bat pasatuz gero, ale horien soberakina konpondu ahal izango da.
- Izenak adierazten duen bezala, ozpinak erakarri egiten ditu; beraz, ozpina duen ontzi bat edukita konpostajea egiten ari den gunetik gertu, eltxoak ozpinerantz joango dira eta bertan itoko dira.
ZiSare Txingudi 