Proiektua berriz ere abian da Irun eta Hondarribiko hainbat ikastetxeetan.
Hurrengo astean hainbat hustuketa ditugu aurreikusiak, espero dugu eguraldia lagun izatea! Behin hustuketak eginda, formakuntza saioekin jarraituko dugu eta ondoren, hasiko dira eskualdeko hainbat ikasle konpostagailuak elikatzen!
Edozein zalantza izan ezkero, jarri gurekin harremanetan!!
ONGI IZAN!
Badakigu konposta ez dela sustrato bat, baizik eta gure materia organikoaren deskonposizioaz lortzen dugun ongarri naturala. Baina zein proportzioran komeni da erabiltzea?
Galdera honi erantzuteko, duela hilabete batzuk Talaia BHIko Zientzia Aplikatuetako ikasleek experimentu bati ekin zioten.
Experimentuaren helburua konposta erabiltzerakoan konposta eta lurraren (edo sustratoaren) proportzio egokia zein den aztertzea izan zen. Horretarako, espezie eta tamaina bereko 5 landare lorontzi desberdinetan landatu zituzten. Lorontzi bakoitzean lur eta konpost proportzio desberdinak zeuden:
Hilabeteak aurrera joan eta gure landareak hazitzen hasi ziren, baina denak modu desberdinean…baten hostoak «erre» egin ziren, beste bat asko handitu zen, beste bat gutxiago… eta modu honetan proportzio egokiena zein den ikusi ahal izan genuen!
Ezetz asmatu zein izan den proportziorik egokiena?? Begira ezazue experimentu bukaeran ateratako argazkia eta atera zuen ondorioak!!
Kaixo ZiSarekideak!
Ikasturtea bukatzeko gutxi falta da, eta aurtengo ZiSare proiektua ere bere azkeneko urratsetan dago. Hori dela eta, 3 gauza jakinarazi nahi genizkizuen:
1- Alde batetik, konpostagailura egin dituzuen isurketen datuak jaso behar ditugu, beraz eskertuko genuke lehen bait lehen landa koadernoko datuak (edota argazkiak) bidaltzea urte bukaerako memoria egin ahal izateko.
2- Bestetik, proiektuaren inguruko iritzia eta asebetetze maila zein den ezagutzeko, irakaslegoarentzat galdetegi bat prestatu dugu eta hori betetzea eskertuko genuke.
3- Azkenik, hurrengo asteko ostegunean, (ekainak 23) ikastetxe guztietatik pasako gara ekaineko kontrol bisita egitera. Nahi baduzue egunean bertan jaso dezaket landa koadernoa ere.
ONGI IZAN!!!
Astelehenean, martxoak 28, ikastetxe guztietatik pasa ginen kontrola egitera eta bakoitza bere erritmora, baina denak primeran ari zarete: konpostagailuak betetzen ari dira, xomorroak ikusten dira, tenperatura altuak lortzen ari zarete (30-45ºC bitartekoak neurtu genituen!!!)…
JARRAITU HORRELA!!
Hala ere, kontrol egunean fruta euliaren presentzia oso nabaria izan zen konpostagailu gehienetan. Behin baino gehiagotan galdetzen duzue euli honen inguruan; ia normala den agertzea, zerbait gaizki egiten ari zareten… Baina lasai egon, guztiz normala da frutaren eulia konpostagailuetan agertzea, are gehiago, onuragarria da, nahiz eta agian pixka bat desatsegina egiten zaizuen haien presentzia handia denean. Gainera, eltxoak ez bezala, euli hauek ez dute inolako gaixotasunik transmititzen.
Zuen zalantzak argitzeko asmoz frutaren euliari buruzko informazio interesgarria jarri dizuegu post honetan.
Zer da frutaren eulia?
Frutaren eulia edo Ozpin eulia (Drosophila melanogaster) intsektu diptero bat da. Izen hori hartzen du deskonposizio-prozesuan dauden frutak jaten dituelako, hala nola fruta helduak eta landareak, eta ozpina ekoizten den lekuetan ere aurkitzen delako.
Itxura eta banaketa
Oso euli txikia da, burua eta toraxa marroi argiak ditu eta sabelaldea ilunagoa da. Ezaugarri nagusia begiak dira, kolore gorri distiratsukoak. Helduek 3-4 milimetro inguru neurtzen dute, hegoak barne.
Mundu osoan zehar zabaltzen da.
Bizi-zikloa
Bizitza laburra duten arren (40-50 egun bitartean), euli txiki hauek oso emankorrak dira, eme batek 2000 arrautza inguru jartzen ahal ditu bere bizitza osoan zehar.
Metamorfosi osoa dute. Arrautza jartzen denetik heldu izatera arteko bizi-zikloa 15-21 egunekoa da soilik, baina baldintza idealetan (29ºC, hezetasuna…) 8 egunetan soilik osa daiteke.
Arrautzak frutaren edo deskonposizioan dagoen beste materia organiko baten azaleratik gertu uzten dira eta larbak 30 ordu geroago sortzen dira.
Larbak deskonposizioan dagoen materialaren gainazalean elikatzen dira, gainazal azido batean, eta 5 edo 6 egunez elikatzen dira, eta, ondoren, elikagai-iturria baino lehorragoak diren eremuetara doaz.
Euli heldua zenbait egun geroago sortzen da, kapulutik irten eta bi egunen buruan itxuratzen da, eta bere bizitza heldu osoan ugaldu daiteke.
Noiz agertuko da?
Konpostagailuaren barruan janari-hondarrak uzten direnean eta material lehorrarekin estaltzen ez direnean agertzen da, emeek arrautzak uzten baitituzte deskonposizioan dagoen materia organikoa aurkitzean. Ingurune azidoak egokiak dira haiek garatzeko, eta, beraz, deskonposizio-prozesu bat (azidoa dena), hezetasun-maila handi bati gehituta, garapenerako foku handia da.
Fruta heldua da gehien erakartzen dituen materia organikoa.
Zer abantaila ditu?
Materia organikoa deskonposatzen laguntzen du.
Gehiegi baldin badaude, zer egin dezaket murrizteko?
ZiSare Txingudi 