ZiSare proiektua martxan dago berriz ere 2022-2023 ikasturte honetan! Proiektua berriz ere abian da Irun eta Hondarribiko hainbat ikastetxeetan. Hurrengo astean hainbat hustuketa ditugu aurreikusiak, espero dugu eguraldia lagun izatea! Behin hustuketak eginda, formakuntza saioekin… Más
BERRIAK
Kontrola + Ziurtagiria
Udaberriko oporrak atzean utzi eta berriz ere konpostagailuak elikatzea tokatzen da!! Hori dela eta, bihar apirileko kontrola egitera pasako gara.
Horretaz gain, 2021-2022 ikasturte honetarako prestatu dugun ziurtagiria utziko dizuegu eskolan ere.

Eta beti bezala material lehorra behar baldin baduzue, jarri gurekin harremanetan eta bihar bertan eramango dizuegu!
Ongi izan!!
Laborategi tailerra: Toki Alai BHI – Elatzeta LH
Martxoa erdialdean Toki Alai BHI-ko 1.mailako ikasleekin egin genuen laborategi tailerra, guztira 6 talde. Horretarako institutuko laborategia prestatu eta mikroskopioen laguntzarekin aurkitutako zomorroak identifikatu ahal izan zituzten.
«Ez genuen espero hainbeste zomorro desberdin aurkitzea, biodibertsitate handia dago gure konpostagailuetan!!!»
«Hasieran nazka ematen zidan, baina gero oso interesgarria iruditu zitzaidan. Benetan sinestezina da hain animalia txikiak existitzea!»




Apirileko lehendabiziko astean aldiz, Elatzetan egon ginen gure konpostagailuko langileak ezagutzen! Nahiz eta hemen laborategirik ez egon, aretoa laborategian bihurtu genuen, eta bikain egin zuten lan LH5.mailako ikasleek.
Hurrengo astean, udaberriko oporrak heldu dira eta jai egun batzuk ditugu aurretik disfrutatzeko, hala ere, gure konpostagailuko langileek lanean jarraituko dute gu oporretan gauden bitartean! Ongi pasa eta bueltan elkar ikusiko dugu!!




FRUTA-EULIA
Astelehenean, martxoak 28, ikastetxe guztietatik pasa ginen kontrola egitera eta bakoitza bere erritmora, baina denak primeran ari zarete: konpostagailuak betetzen ari dira, xomorroak ikusten dira, tenperatura altuak lortzen ari zarete (30-45ºC bitartekoak neurtu genituen!!!)…
JARRAITU HORRELA!!




Hala ere, kontrol egunean fruta euliaren presentzia oso nabaria izan zen konpostagailu gehienetan. Behin baino gehiagotan galdetzen duzue euli honen inguruan; ia normala den agertzea, zerbait gaizki egiten ari zareten… Baina lasai egon, guztiz normala da frutaren eulia konpostagailuetan agertzea, are gehiago, onuragarria da, nahiz eta agian pixka bat desatsegina egiten zaizuen haien presentzia handia denean. Gainera, eltxoak ez bezala, euli hauek ez dute inolako gaixotasunik transmititzen.

Zuen zalantzak argitzeko asmoz frutaren euliari buruzko informazio interesgarria jarri dizuegu post honetan.
Zer da frutaren eulia?
Frutaren eulia edo Ozpin eulia (Drosophila melanogaster) intsektu diptero bat da. Izen hori hartzen du deskonposizio-prozesuan dauden frutak jaten dituelako, hala nola fruta helduak eta landareak, eta ozpina ekoizten den lekuetan ere aurkitzen delako.


Itxura eta banaketa
Oso euli txikia da, burua eta toraxa marroi argiak ditu eta sabelaldea ilunagoa da. Ezaugarri nagusia begiak dira, kolore gorri distiratsukoak. Helduek 3-4 milimetro inguru neurtzen dute, hegoak barne.
Mundu osoan zehar zabaltzen da.
Bizi-zikloa
Bizitza laburra duten arren (40-50 egun bitartean), euli txiki hauek oso emankorrak dira, eme batek 2000 arrautza inguru jartzen ahal ditu bere bizitza osoan zehar.
Metamorfosi osoa dute. Arrautza jartzen denetik heldu izatera arteko bizi-zikloa 15-21 egunekoa da soilik, baina baldintza idealetan (29ºC, hezetasuna…) 8 egunetan soilik osa daiteke.
Arrautzak frutaren edo deskonposizioan dagoen beste materia organiko baten azaleratik gertu uzten dira eta larbak 30 ordu geroago sortzen dira.
Larbak deskonposizioan dagoen materialaren gainazalean elikatzen dira, gainazal azido batean, eta 5 edo 6 egunez elikatzen dira, eta, ondoren, elikagai-iturria baino lehorragoak diren eremuetara doaz.
Euli heldua zenbait egun geroago sortzen da, kapulutik irten eta bi egunen buruan itxuratzen da, eta bere bizitza heldu osoan ugaldu daiteke.

Noiz agertuko da?
Konpostagailuaren barruan janari-hondarrak uzten direnean eta material lehorrarekin estaltzen ez direnean agertzen da, emeek arrautzak uzten baitituzte deskonposizioan dagoen materia organikoa aurkitzean. Ingurune azidoak egokiak dira haiek garatzeko, eta, beraz, deskonposizio-prozesu bat (azidoa dena), hezetasun-maila handi bati gehituta, garapenerako foku handia da.
Fruta heldua da gehien erakartzen dituen materia organikoa.
Zer abantaila ditu?
Materia organikoa deskonposatzen laguntzen du.
Gehiegi baldin badaude, zer egin dezaket murrizteko?
- Aireztapen eta nahasketa egokia lortu, gehiegizko hezetasuna eta are gehiago erakar ditzaketen usain posibleak saihesteko.
- Gainera konpostagailuaren gaineko azken geruza material lehorrez estali dezakegu ere, izan ere ozpinaren euliei fruta helduaren gainean jirabiraka ibiltzea eta ugaltzea gustatzen zaie. Beraz azken geruzan material lehorra edukita, ozpinaren euliek sarbide zaila dute eta kopurua txikituko da, ez baitute frutarik usainduko eta ezingo baitira bertara sartu.
- Material lehor gisa hosto lehorrak, zerrautsa (txirbila), sukaldeko ahozapiak eta abar erabil daitezke.
- Larbak leku lehorragoetara joango dira pupa egiteko; beraz, konpostagailuaren alboetako azaletik oihal heze bat pasatuz gero, ale horien soberakina konpondu ahal izango da.
- Izenak adierazten duen bezala, ozpinak erakarri egiten ditu; beraz, ozpina duen ontzi bat edukita konpostajea egiten ari den gunetik gertu, eltxoak ozpinerantz joango dira eta bertan itoko dira.
ESPERO DUGU INFORMAZIOA LAGUNGARRIA IZATEA! ONGI IZAN!!
Martxoak 28, konpostagailuen kontrola
Kaixo ZiSarekideok!!
Hurrengo astelehenean, martxoak 28, zuen ikastetxeetatik pasatuko gara martxoko kontrola egitera eta zuen konpostagailuen egoera zein den ikuskatzera.
Material lehorra edo beste edozein gauza behar izan ezkero, jarri gurekin harremanetan eta astelehenean bertan eramango dizuegu!
Ongi izan!!





Laborategi tailerrak Talaia eskolan eta Egiluzen!
Azkeneko asteetan laborategi tailer batzuk egin ditugu.
TALAIA LH
5. mailako gela guztiek egin zuten pasa den martxoaren 10ean laborategi tailerra Talaia eskolan. Begira ezazue bideoa eta ulertuko duzue zenbat gauza interesgarri ikasi zituzten!





EGILUZE
Egiluzeko ikasleak ere ibili ziren konposta aztertzen interes handiarekin!
Hemen dituzue argazki batzuk!
Hustuketa Elatzetan
Astelehenean, Martxoak 7, 2020-2021 ikasturtean ZiSare programan parte hartu zuten Elatzetako ikasleek iaz elikatutako konpostagailuaren hustuketa egin zuten. Argazkietan ikusi dezakegu bikain egin zutela lan. Guztira 71 kilo konpost atera zituzten! Jarraitu horrela lanean!
Otsaileko KONTROLA
Hilabetero bezala, ikastetxe guztietatik pasa gara konpostagailuen kontrola egitera.
Lan honetarako konpostan aditua den pertsona bat eskolaz eskola doa, eta konpostagailuak ongi daudela ziurtatzeaz gain, prozesua martxan dagoela eta arazoak sortu ez direla ziurtatzen du. Horretarako tenperatura, hezetasuna, pH-a, usaina, kolorea etab. neurtzen ditugu. Horretaz gain, ikastetxe batzuetara material lehorra eramateko aprobetxatu egiten dugu ere!
Nahiz eta negua izan eta kanpoan hotz egiten duen, konpostagailu gehienak tenperatura altuak lortzen ari dira. Begira ezazue bideoa eta ikusi noraino igo diren tenperaturak eta nola ateratzen den ur lurruna gure konpostagailuetatik!
Hustuketa Txingudi Ikastolan
Otsailaren 8an, eguraldia lagun, Txingudi Ikastolako 5.mailako ikasleek konpostagailua hustu zuten. Haiek lan egiten zuten bitartean, 1. eta 3.mailako ikasleak gerturatu ziren konposta zer den ezagutzera eta hemendik urte batzuetara egin beharko duten lana ikustera!
Lan bikaina egin zuten 5.mailakoek. Guztira, 60 kilo konpost atera ziren konpostagailutik, eta horietatik 20 kilo, bahetuta. Begira ezazue bideoa eta ikusi zeinen ongi egin zuten lan!
Zorionak eta jarraitu horrela lanean!
Laborategi tailerrak urtarrilean!
ZiSaren parte hartzen duten ikastetxeak konpostagailuak elikatzen hasi ziren ikasturte hasieran. Hilabete batzuk pasa ondoren, gure materia organikoa konpost bihurtu da, baina nola liteke posible hori gertatzea?
Txingudi Ikastolako 6. mailako ikasleek, Talaia Institutuko Ingurumen tailerreko DBH 2.mailako eta Zientzia aplikatuetako 4.mailako ikasleek eta Eguzkitza Institutuko DBH1. mailako ikasleek urtarrilean egindako laborategi saioetan aztertu dute konpostajearen prozesuan gertatzen dena eta bertako bizidunak aztertu dituzte!





Ikasturte honetan ere, aurrera ZiSare!!!
Azken bi urte hauetan, pandemia dela eta, hainbat egoera zail eta berri bizi behar izan ditugu hainbat esparrutan, baita gure proiektu xume honetan ere. Hala eta guztiz ere, horrek ez gaitu geldiarazi eta hainbat ikastetxeetan proiektuari gogotsu eta itxaropentsu eutsi diogu.
Hau horrela izanik, aurten, 8 ikastetxek parte hartzen duzue proiektu zoragarri honetan, eta gainera horietatik bat berria dugu, ONGI ETORRI Belaskoenea HLHI! Gainontzekoei, ZORIONAK eta jarraitu horren txukun lan egiten!!
Ikasturte honetan orain arte egindako lanak laburki azalduko ditugu:
- Iraila hasieran eskualdeko Konpostagailu guztiak kuxkuxeatzera pasa ginen, diagnostiko txiki bat egin genuen eta hortik abiatuta, programari ekin genion.
- Urria eta Azaroa bitartean FORMAKUNTZA jaso duzue aurten arduratuko zareten ikasle zein irakasleek.
- Belaskoenean konpostagailua montatu genuen HHko eraikinean, eta gustura ibili ziren 4 eta 5 urteko gelako ikasleak konpostagailua montatzen!


- Horretaz gain, hustuketak egin ditugu bi ikastetxe desberdinetan:
- TXINGUDI LH 6.mailako ikasleekin. Hustuketa honetan 2019-2020 ikasturteko uzta atera genuen, eta guztira 60 kilo konpost atera genituen gutxi gora behera! 6.mailako ikasleak lanean zeuden bitartean, 2. eta 4. mailako ikasleak gerturatu ziren konpostagailua nola hustutzen genuen ikustera. Egun zoragarria izan genuen, eta gainera pilo bat ikasi genuen!





- TALAIA LH 6. mailako ikasleekin. Talaian ere, hustuketa egin genuen eta 50 kilo konpost inguru lortu genituen. Talaian ikasleekin egindako lehendabiziko hustuketa presentziala izan da aurtengoa, 2020 ikasturtean online egin behar izan genuelako, baina primeran aritu dira lanean 6. mailako ikasleak haien iazko uzta biltzen!



Talaia eskolako 6.mailako ikasleak hustuketa egiten
- Eta bukatzeko nola ez, hilabeterto bezala urrian eta azaroan konpostagailuen kontrola egitera pasatu gara, prozesua ongi doala ziurtatzeko.



JARRAITU EZAZUE HORRELA LANEAN!!!